ROMAN
Roman Nedir, Özellikleri Nelerdir, Romanların Bölümleri Nelerdir,
Yaşamda olmuş ya da olma olasılığı bulunan olayları, gerçeğe uygun bir biçimde anlatan yazı (anlatı) türüne roman adı verilir.
Roman, insan yaşamının, genel olarak da yaşamın, gözlenen ya da tasarlanan bir yönünü ortaya koyar. Romanın kurmaca bir yapısı vardır. Romancı, dış dünyadan edindiği gözlem ve izlenimleri olduğu gibi yansıtmaz, gözlediği olayları kendi öznel gerçekliği içinde yeniden yaratır ve bir düzene sokar; bazı tiplere değişik özellikler ekler, bazı yeni tipler yaratır. İşte bu kurmaca yapısı, romanı, gezi, anı, tarih gibi yazı türlerinden ayırır.
Roman, anlatı türleri arasında en geniş özgürlüğü bulunandır. Roman yazmanın belirli ve kesin kuralları yoktur; her romancı romanını oluştururken kendi kurallarını da koyar. Bununla birlikte bütün romanlarda görülen bazı ortak özelliklerden (olaylar, tipler, konuşmalar, betimlemeler, çözümlemeler, vb.) söz edilebilir.
Romancı gördüğü bir olayı ya da tipi, yaşamdaki herhangi bir ayrıntıyı ya da başka bir şeyi, konu olarak seçebilir. Romanlarda işlenen konular kaba taslak üç grupta toplanabilir: a) Bireysel konular (aşklar, acılar, umutsuzluklar, iç çatışmaları, vb.); b) toplumsal ulusal konular (toprak sorunu, gecekondu sorunu, kan davası, yabancılaşma, bağımsızlık savaşı, vb); c) evrensel konular (insan hakları, savaşlar, barış, vb.).
Çağdaş romanlarda , toplumun hemen her kesiminden gelen insanlar (siyasetçiler, bilim adamları, işçiler, köylüler, memurlar, çocuklar, vb.), toplumsal konumları ve bireysel yapılarıyla birlikte anlatılır. Romancı, olayların gelişimiyle bağlantılı olarak, tiplerin dış görünüşlerini çizer; olayların ve ilişkilerinin toplumsal konumunda, özellikle de ruhsal yapısında oluşturduğu değişmeleri ayrıntılı bir biçimde anlatmaya çalışır.
Romanlarda olaylar, belirli yerlerde, belirli bir zaman içinde gelişir. Yer ve zaman öğesi, hem romanın gelişimine bir taban ve boyut getirir, hem de gerçek yaşamla olan bağlantısını kurar. Bazı romanlarda olaylar, geniş bir mekan içine yayılırken, bazı romanlarda dar mekan içinde, ayrıntılarda yoğunlaşır. Yer öğesi, olayların gelişim çizgisinde ve tiplerin toplumsal konumuyla birlikte verilmesinde önemli bir rol oynar. ; Bazı romanlarda olaylar geniş bir zaman içinde, gelişir; bazı romanlarsa, bir günlük bir sürede tamamlanır; bu ikinci tür romanlarda, geriye dönüşlere (geçmişe dönüşlere) sık başvurulur.
Romanlarda olayların yer ve zamana bağlı olarak anlatılışı sırasında, konuşmalar da yer alır. Konuşmalar, iki biçimde olabilir: Karşılıklı konuşmalar; iç konuşmalar. Roman kişileri arasında iletişimi kuran, romanın akışını sağlayan karşılıklı konuşmalar, bazen monologa dönüşür. Özellikle bilinç akışı romanlarında görülen iç konuşmalar, olayları bir kişinin (roman kahramanının) izlenimleri olarak sunması ve bu kişinin ruhsal açılımlarını sergilemesi yönünden önem taşırlar.
Romanlarda yer yer betimlemelere de rastlanır. Romancı, kişilerini doğal ve toplumsal çevreleriyle birlikte vermeyi amaçladığı için, olayların geçtiği yerleri (doğa parçası, kent, ev içi, vb.) ya da kişilerin ilişkide bulunduğu eşyaları, romanın uygun yerlerinde kişilere ya da olaylara bağlı olarak betimler. Olayların akışı içinde kişilerin ruhsal yapılarında ortaya çıkan değişme ve gelişmeleri de göz önünde bulunduran romancı, yer yer ruhsal çözümlemelere de başvurur. Bunu, romancı ya kendisi anlatır, ya kişinin kendi konuşmaları arasına sıkıştırır ya da başka kişilerin konuşmaları aracılığıyla yapar.
Romanlar genel olarak üç bölümden oluşur:
- 1) Serim (yapıtın baş bölümüdür, burada olayın ya da kişilerin niteliği belirtilir);
- 2) düğüm (olaylar gelişir ve meraklı bir hale gelir);
- 3) çözüm (olaylar bu son bölümde bir çözüme bağlanır).
Bu bölümleme bütün romanlarda görülmez; bazı romanlarda gerilim yoktur, olaylar kesin bir çözüme de bağlanmayabilir.
Romanlar değişik biçimlerde sınıflandırılabilir: Romancının amacına göre artistik roman, tezli roman, gülmece romanı; yazı türüne göre biyografik roman, otobiyografik roman, anı romanı, mektup romanı; edebiyat akımlarına göre gerçekçi roman, doğalcı roman (deneysel roman), gerçeküstücü roman, toplumcu – gerçekçi roman; konularına göre egzotik roman, aşk romanı, töre romanı, tarihi roman, polis romanı, köy romanı, halk romanı, politik roman, psikolojik roman. Bunlardan başka, belli bir tarihsel dönemi çözümlemeli bir biçimde değişik sayıda romanda anlatmayı amaçlayan ırmak (nehir) roman, somut belgelere dayanılarak oluşturulan belgesel roman, bilimsel verilerden yola çıkıp gelecekte ne gibi gelişmeler olabileceğini varsayımlar halinde ortaya koyan bilim-kurgu romanı gibi roman türlerinden de söz edilebilir.
Romancı, olayların anlatımında değişik yöntemler uygular. Bazı romanlarda üçüncü tekil anlatım, bazı romanlarda birinci tekil anlatım (roman kahramanının ağzından) kullanılır. Bazı roman-larsa anı, mektup, günlük tekniğiyle yazılır.
Romanlarda olayların sıralanışında da farklı uygulamalar dikkati çeker. Bazı romanlarda olaylar, oluş sırasına göre dizilir; bazı romanlarda olayların sondan başa doğru anlatıldığı görülür; bazı ı romanlardaysa, olayların akış sırası ile geriye dönüşler arasında bir bakışım gözetilir.
Romanlarda neyin anlatıldığından çok, nasıl anlatıldığı önemlidir. Roman bir bilim kitabı olmadığı için soıunlara çözüm getirmez; bununla birlikte, özellikle tezli romanlarda, belli bir çözüm önerisi bulunmaktadır. Romancı kendi öznel gerçekliği içinde olayları, tipleri, ayrıntıları belirli bir dünya görüşü çerçevesinde, belli bir bakış açısından, kendine özgü bir anlatım tekniğiyle anlatmakla yetinir. Özellikle çağdaş romanlarda, romanın neyi anlatmak istediği, okurun yorumuna bırakılmaktadır.
Roman Nedir Özellikleri Nelerdir