Yazarı: Doç. Dr. Nurullah GENÇ
Yayınevi: Timaş Yayınları
Eğer bir iş başarılı ise, yöneticileri başarılı demektir. Yöneticisi başarısız bir kurumun başarılı olması ve başarısını devam ettirebilmesi mümkün dahilinde değildir. Çünkü yönetici kurumun beyni, yönetimde ana kumanda merkezidir.
Yönetimin başarılı olması için bir takım noktalara dikkat edilmesi gerekiyor. bunlar:
A) Planlama: Neyin, nerede, ne zaman, kim tarafından ve nasıl yapıla-cağının önceden tasarlanmasıdır. Riski en aza indirmeye yardımcı olur.
B) Örgütleme: Yapılan bir planı gerçekleştirmek, istenen amaca ulaş-mak için gereken yapının oluşturulmasıdır. Bu sayede yönetici, yapacağı işlerde daha rahat edecektir.
C) Yön Verme: Planlama ve örgütleme işi bittikten sonra sıra yönetici-den gelecek emire kalmıştır. Amaca giderken onun komutlarına göre hareket edilecektir.
D) Koordinasyon: Planlama, örgütleme ve harekete geçirilen düzenin bütün unsurları arasında uyumun sağlanması demektir. İhmali sonucunda uyumsuzluk ve uyumsuzluk sonucuda çatışma meydana gelir.
E) Karar Verme: İsabetsiz karar veren bir yönetici diğer bütün mad-deleri yerine getirsede yine başarılı olamaz.
F) Motivasyon: Yöneticinin çalışanları kurumun amacı doğrultusunda harekete geçirmedir.
G) Yenilik Yapmak: Değişime ve yeniliğe kapalı bir kurumun ayakta kalınması muhtemeldir.
Çiçero der ki; " Bir örgüt, yöneticisini rasgele seçerse, kaptanı yolcular arasından kurayla seçilmiş bir gemi kadar çabuk batar. Bu yüzden lider bir yöneticinin bazı mühim özellikleri bulunması gerekir. Bu özellikleri ile kendini takip eden kişilerden ayrılır ki bu özelliklerde şunlardır.
1- Boy
2- Cinsiyet
3- Yakışıklılık
4- Olgunluk
5- Yaş
6- Başkalarına güven duyma
7- Kendine güven duyma
8- Güzel konuşma
9- Samimiyet
10- Doğruluk
11 Zeka
12- Bilgi
13- Kişiler arası ilişki kurma yeteneği
14- İleriyi görebilme yeteneği
15- İnisiyatif sahibi olabilme yeteneği
16- Hissi olgunluk
17- Kararlılık
18- Açık sözlülük
19- Dürüstlük
Lider yönetici bu özellikleri bakımından yönettiği insanlardan önde olmalıdır. Bu özelliklere sahip olmayan yeteneksiz ve ihtiraslı kişilerin örgüt hiyerarşi sinde yer almaları sorumlulukları altındaki grubu iyi yönetemedikleri halde üst kademelere göz dikmelerine sebep olur. Bunlardan biri üst kademelerde yer ettikleri zaman örgüttü daha da hastalıklı hale getirirler. Kendinden daha yetenekli kişileri tasfiye ederler. İleride kendisine rakip olabilecek kimselerinde terfisine engel olur. Yeteneksizliğini bütün örgüte hakim kılmaya çalıştığı içinde örgüt felç olmayla karşı karşıya kalır.
Yönetici bazı zorlukları yenmeden bazı problemleri halletmeden kendini geliştiremez. Yeteneklerinin arttıramaz.
Meksika’da Yukatan diye bir yer vardır. Burada dünyanın tükettiği sisal bitkisinin büyük çoğunluğu yetiştirilmektedir. Sisal kenevire benzeyen, büyük yapraklı, bol elyaflı, dokumada kullanılan bir bitkidir. Bu bitki sert, taşlı, organik bakımdan fakir toprakta yetişir.
Bir müddet önce bir Amerikan şirketi Florida’da sisal üretmeye karar vermiş. Ve iyi bakılmış, mükemmel açılmış araziye sisal tohumunu ekmiş. Vakit gelince bitki beklenenin üzerinde büyümüş.
Amerikalılar sevinmişler. “Sisal ticaretinin Yukatalıların elinden aldık” diye.
Mahsülü biçmişler. Yukataların içinde bulunması gereken elyafı aramaya başlamışlar. Fakat o büyük yapraklarda bir gram bile elyafın olmadığını hayretle görmüşler. İşte o zaman mesele anlaşılmış. Hayatın kolaylaştırılması sisali mahvediyor.
Bir sisal bitkisi zorluklarla mücadele etmek suretiyle, gelişiyor, olgunlaşıyor ve bekleneni veriyor. Sert toprak, soğuk rüzgar, sıcak güneş ve bunlarla mücadele istiyor. Yöneticide yeteneklerini geliştirmek, başarılı olmak istiyorsa bazı zorlukları terleyerekte olsa geçmek zorundadır.
Yöneticide olması gereken önemli vasıflardan biride, güzel konuşma yeteneğidir. Sesini çok iyi ayarlamasını bilmelidir.
Ses tonu salonun büyüklüğüne göre uygun olmalıdır. Ses tonu değişimi sağlanmalıdır. Yoksa dinleyicilerin uyuması mukadderdir. Coşku ve endişe yüksek sesle, üzüntü yada vurdumduymazlık ise, alçak bir ses tonuyla ifade edilmelidir. Bu dikkatin korunup devam etmesini sağlayacaktır.
Konuşurken çok hızlı konuşmamak gerekir. Basit ve önemsiz konular hızlı geçilse de önemli ve karmaşık konularda hız düşürülmelidir.
Eğer bir yönetici, astlarına ve üstlerine kendini sevdiremezse aşması
gereken çok ciddi problemleri var demektir. Çünkü sevilmeyen insanlar lider olamazlar.
Bir yönetici yapacağı toplantılarda da dikkat etmesi gereken konular var. Toplantıyı verimli kılmalı, hemde ne tür toplantı yaptığının farkında olmalıdır. Zira toplantı amacına ulaşmayabilir. Bir yönetici toplantıda hep kendi fikrinin kabul edilmesini beklememelidir. Zaten toplantı yapılmasının amacı, konu hakkında fikir alış verişi yapıp, çoğunluk tarafından kabul edilen kararlar almaktır.
Beş tür toplantı çeşidi vardır.
1- Emir Toplantısı: Yönetici tarafından astlara belli bir görev vermek yada bazı kuralları belirlemek amacıyla yapılır.
2- İstişare Toplantısı: Karşılıklı bilgi alış verişinde bulunmak amacıyla yapılır. Bilgi alış verişinde bulunduktan sonra bu bilgiler bir sonra ki aşamada verilecek kararlar çerçevesinde değerlendirilir.
3- Heyet Toplantısı: Aynı statü veya profesyonel bilgi ve beceriye sahip kişiler arasında yapılır. Bu toplantıya katılan herkes, kendi dalında profesyonel bir yeterlilik ve saygı kazanmıştır.
4- Kurul Toplantısı: Değişik grup temsilcilerinin ortak bir konuda karar verebilmek için, bir araya gelmeleriyle gerçekleşir. Kararlar oylamayla alınır ve çoğunluğun fikri benimsenir.
5- Pazarlık toplantısı: Kurul toplantısına benzer. Ama kararlar oylamadan ziyade pazarlık ve bedel temeline dayanılarak alınır.
Yöneticinin bir vasfı da bazı şeyleri aklında tutması gereğidir. Hafızasın dan yararlanma onun kapasitesini arttıracaktır. Unutkanlığı azaltmak için şu hususlara dikkat etmek faydalıdır.
1- Sistematik şekilde not almak
2- Kıssa notları devamlı olarak düzeltme.
3- Bir ajanda ve önemli konuları toplayabileceği bir dosta kullanımı.
4- Günlük etkinliklerin dışındaki etkinlikleri not etme.
5- Uzun vade de kullanılacak notlar hazırlama.
6- Bilgilerin hafızada kalması için küçük hatırlatmalar kullanma.
7- Kağıt harcamaktan sakınma.
Bir yöneticinin dikkat etmesi gereken hususlardan biride, kurumların devamlı birbirleriyle mücadele içinde olduğunu unutmamasıdır. Bu mücadele içinde yönetici ye düşen görev, kurumu ayakta tutmak ve daha ileriye götürmektir.
1970′ lerin başında İsviçre saat sanayi, saat pazarındaki gelişmeleri neredeyse saat pazarından silinecek kadar yanlış değerlendirmiştir. Mekanik saatlerde dev üretim yaparak, maliyete tasarruf sağlayan önder ASUAG ve SSIH şirketleri elektronik saat akımına uymamayı kararlaştırdılar. Oysa elektronik saatlerin maliyeti, mekanik saatlere oranla çok daha ucuza mal edilebiliyordu. Elektronik saatlerle piyasaya girmeyi başaran çok sayıdaki rakip firma, fiyatları büyük oranda düşürdü. Modayla becerisiyle nerdeyse kullanıldıktan sonra atılacak kadar ucuz oluşuyla pazarda dev bir pay meydana getirdi. 1983 yılında İsviçreli saat şirketleri, yalnızca eskimiş kanaatleriyle pazar paylarının % 70′ ni modayı takip ve ucuz mal üretmesiyle pazar oluşturan diğer saat şirketlerine kaptırdılar.
Bir insan iyi bir yönetici olmak istiyorsa, etrafındakiler tarafından sevilmesi lazımdır. Bir kişi astlarına ve üstlerine karşı kalbinde dostluk yolu aşmamışsa onu yine sorunlar bekliyor demektir.
Çünkü sevilmeyen insanlar lider olamazlar. Çünkü; yaşanılan günler hep geniş günler olmayacak, kurumun maruz kalacağı bir bunalımda, bir kriz esnasında, sadakatinden bir şey kaybetmeyecek astlara ihtiyaç duyacaktır. Bunu yapacak insanlara ancak gönülden bağlı insanlardır.
İnsanlarla geçinebilmek ve onları üzmeden darıltmadan, uygun olmayan davranışlarını değiştirmek veya tamamen terk ettirebilmek çok mühimdir. Onlarla geçinebilmenin ilk şartı dinlemesini bilmektir.
Yetenekli bir yönetici, konuşmaktan çok dinleyen kişidir. Dinlemek asıl problemlerin su yüzüne çıkmasına neden olur ve yönetici, insanlarla iyi geçinebilmek ve aynı anda amaçlarına hizmet ettirebilmek için atması gereken adımların ayarlanmasında yardımcı olur.
Son olarak, bir yöneticinin hiç unutmaması gereken bir kaç kuralı zikretmek gerekir.
1- Alın teri olmadan hiç bir şey olmaz. Başarının sırrı alın teridir.
2- Yetenekli astlar ve yardımcılar birer rakip olarak kabul edilmemelidir. Başarı elde edilirken onların büyük faydaları görülecektir.
3- Bir lider liderlik ettiği kişilerden, bir karşılık beklemeden onlara karşı gerektiğinde fedakarlıkta bulunmalıdır.
4- Yönetici tabii davranmalıdır. konumunun sahte gururuna kapılmamalıdır.
5- Kişi hatalarının olabileceğini kabul etmeli, başarılı olabilmek için hergün bir önceki günden daha çok çalışmalıdır.
6- Astların amaçsız kalmamasına dikkat edilmelidir.
7- Astlar arasında sağlıklı bir rekabet ortamı oluşturulmalıdır. ama bunun yıkıcı bir hal almasına izin verilmemelidir.
8- Bir kurum için en büyük tehlike moral ve disiplinsizlikten yosun olmaktır.
9- Bir yönetici temiz ve mümkün mertebe iyi giyinmelidir.
10- Yönetici kendi hareket ve ilgisini gerektiren iş ve sorumlulukları bir başkasına asla yüklememelidir.
11- Herhangi bir asta onun için değerli olmayan bir ödül asla verilmemelidir.
12- Yönetici astlarının çalışmasına ilham kaynağı olmalıdır. Yaptığı işi severek yapmalıdır.
13- Arkadan gelen kişinin yönetici olması mümkün değildir. Bu yüzden bir lider her tutum ve davranışıyla örnek ve önde olmalıdır.