Pertev Naili Boratav
Nasreddin Hoca Hakkındaki Düşünceleri, Araştırmaları, Görüşleri
Boratav da bazı belgelere dayanarak Nasreddin Hoca’nın hayatı üzerinde durdu. Ancak bunu “üzerinde araştırma yapılabilecek bir sorun” olarak ortaya attı. Yoksa soruya herhangi bir cevap vermekten çekindi. Bunu yaparken Boratav, Hoca’nın doğum yerini tespit etmek için değişik bir açı kullandı. Sonradan düzenlenmiş bazı şecerelerde İstanbul kadısıyken ölen, Fatih’in hocası Hızır Bey ve oğlu “Tazarrûnâme” yazan Sinan Paşa’nın ya da Hızır Sivrihisarlı oldukları, ahfadının da Nasreddin Hoca’ya dayandığı gösteriliyordu. Üstelik, gene yenilerde, Sivrihisar’da bir mezar taşı ele geçti, Nasreddin Hoca’nın kızına ait olduğu söylenen bir mezar taşı. Taştaki kitabede kazılı ölüm tarihi 727 (1336/1337), Hoca’nın ölüm tarihine de (1284/1285) uygun düşüyordu. Öyle ya, kızının hocadan 33 yıl sonra ölmüş olması olağandı.
Hoca’nın kızına ait olduğu söylenen mezar taşı şimdi Konya Mevlâna Müzesi’nde, türbe avlusunda Hadîkât-ül Evrâh’a. girildiğinde sağ yanda, bir duvara dayalı durumda muhafaza ediliyor. Hoca’nın kızının mezar taşı kitabesinde okunabilen yazılar aynen şöyle:
“Allah… FâtımalHâtûn bintîlHâce Nasruddin Nusratltegammadahallâhu bi gufrânihîlSab’atu ve ışrîne ve sab’amia.”
(Kırılarak beş parçaya ayrılmış mezar taşı, sonradan birleştirilip beton bir kalıba dökülmüş. Mevlâna Müzesi’ndeki kayıt numarası: 1367).
Boratav, Paris’te yazan bilinmeyen bazı yazma kitaplarda karşılaştığı Sivrihisar halkının ve Hoca’nın bazı fıkralarında kendisinden “Hacı” diye söz edildiğini belirtiyor. Anadolu’da bazı yerlerin “gariplikleri” ile ün yapmış olduğunu da kaydeden yazar şöyle bir soru atıyor ortaya: “Acaba Nasreddin Hoca Sivrihisarlı olduğu için mi buraya ait garip fıkralar söylenmesine yol açmış; yoksa Sivrihisarlılann bu ünü mü Hoca’nın buraya mal edilmesine sebep olmuştur?
Ancak, Boratav, ortaya sadece bir “soru” atmış, bu soruya da cevap vermekten kaçınmıştır.
Kaynak: Erdoğan Tokmakçıoğlu, Bütün Yönleriyle Nasreddin Hoca 1991)
Pertev Naili Boratav’ın Nasreddin Hoca Araştırması