MİZAHININ GENEL NİTELİKLERİ
Mizah vardır, katılasıya güldürür, mizah vardır, acı acı düşündürür, mizah vardır kişiyi eğlendirir, şaşırtır…
Nasreddin Hoca’nın mizahı ise çok yönlü. Onun mizahının genel niteliklerini şu şekilde sıralayabiliriz:
• Güldürücü •Düşündürücü •Öğretici • Eğlendirici • Şaşırtıcı
Hoca’nın fıkralarında bu nitelikler bazen tek başına, bazen de birkaçı bir arada kendini gösterir. Öyle fıkraları vardır ki, hem güldürücü, hem şaşırtıcı, hem düşündürücü, hem de eğlendiricidir. Ancak Hoca (diyelim bir Charles Chaplin, bir Jerry Lewis’in düştüğü “gülünç durumlara” kendisi düşmez; “bizzat gülünç” olmaz o). Fıkrası gülünçtür sadece. Gülünç duruma düşeceğini anladığı an öylesine bir zekâ kıvılcımı saçar ki, o anda kendim kurtarıverir. (Ne demektir o, paldır küldür eşekten düşünce kendine gülenlere “ben zaten inecektim!” diyebilerek alay konusu olmaktan kurtulup, konuyu başka bir yöne çevirebilme dehası…). Örnekler çoğaltılabilir…
Rahmetlinin mizahının genel niteliklerinden biri de fıkralarında sözden doğan mizahın daha çok (% 68), durumdan doğan mizahın daha az (% 32) oluşudur. Bu, zamanımızda sinema ve tiyatro konusunda Hoca ile ilgili olarak girişilen atılımların çoklukla olumsuz ve başarısız olmasına yol açmıştır.
Kaynak: Erdoğan Tokmakçıoğlu, Bütün Yönleriyle Nasreddin Hoca 1991)
Nasreddin Hocanın Mizah Anlayışı