Nasreddin Hoca’dan, onun fıkralarından, onun adına anlatılan fıkralardan günümüze pek çok “deyim”, “telmih (Anımsatma)” gelmiş. Öyle ki, bunların birçoğunu günlük hayatımızda kullanıyor, işitiyor, okuyoruz. Bu, rahmetlinin ölümsüz yönlerinden biri. “Deyim”, “telmih” dedik ya, bunların arasında “atasözü” niteliğinde olanlar da az değil…
İşte, Hoca’nın fıkralarından fışkıran ve yüzyıllardan beri yaşayagelen deyim ve telmihlerden bazı örnekleri; alfabetik diziye göre sıralıyoruz:
- Acemi bülbül bu kadar öter
- Ağız torba değil ki büzesin
- Ayağını sıcak tut, başım serin.Kendine bir iş bul düşünme derin.
- Bindiğin dalı kesme
- Biraz da ben öleyim
- Buna değmiş, buna değmemiş
- Buyurun cenaze namazına
- Dağ yürümezse abdal yürür
- Damdan düşen halden anlar
- Dostlar alış verişte görsün
- Dua et kurdun kuyruğu kopmasın
- El, elin eşeğini türkü çağıra çağıra arar
- Fıkaranın malı gözünün önünde gerek
- Görüp göremeyeceğin rahmet işte bu kadar
- Geç yiğidim geç
- Gözü açılmadık sığırcık yavrusu
- Hâlâ koyduğum yerde otluyorsun
- Her ağızdan bir lâf çıkar
- Her gün bayram olsa
- Işığı gören dışan fırlıyor
- İlk tökezleyen atın başı kesilmez
- İnce eleyip sık dokuma
- İpe un sermek
- İnsan evlenince her şeyin altı üstüne gelir
- Kabak tadı verdi
- Kahve dövücüsünün veya odun kesicisinin hınk de yicisi
- Kazın ayağı
- Kızoğlan kız, altı aylık gebe
- Kör döğüşü
- Kuşa benzemek
- Mavi boncuk kimdeyse gönlüm onda
- Ne sen sor, ne ben söyleyeyim
- Ölme eşeğim ölme, yonca bitsin sen de yersin ben de
- Parayı veren düdüğü çalar
- Sahibi ölmüş eşeği kurt yer
- Sermayeyi kediye yüklemek
- Sesi yann çıkar
- Tam açlığa alışacakken
- Tavşanın suyunun suyu
- Testi kırıldıktan sonra atılan dayağın yararı olmaz
- Umut şu dağın ardında
- Un var, şeker var, helva yapıp yesene
- Ya hiç sopa yemedin ya da sayı saymasını bilmiyor sun
- Ye kürküm ye
- Yemeğin buğusunu satan paranın sesini alır
- Yok devenin başı
- Yorgan gitti, kavga bitti
- Aslında Nasreddin Hoca’nın hemen fıkrasından bir ya da birkaç “deyim” ya da “telmih”, “atasözü” çıkartılabilir.
- Biz, halk arasında günümüzde de yaygın olardan bir araya getirmekle yetindik.
Kaynak: Erdoğan Tokmakçıoğlu, Bütün Yönleriyle Nasreddin Hoca 1991)
Nasreddin Hoca Sözleri