Hüseyin Rahmi Gürpınar’ın yazdığı “Şıpsevdi” roman ve kitap özeti.
KİTABIN KONUSU: Paris`ten döndükten sonraki hayata bakış açısı değişmiş, batının hayat tarzına özenmiş ve gözünü para hırsı bürümüş olan Meftun ve ailesi içinde meydana gelen olaylar anlatılmaktadır.
KİTABIN ÖZETİ: Meftun, annesi Lütfiye Hanım, ninesi Şeküre Hanım, kızkardeşi Lebibe, erkek kardeşi Raci ile Erenköy`de bir köşkte oturmaktadır. Teyzesi Vesile Hanım ile kızları Rabia ve Hasene de köşkün devamlı konuklarıdır.
Meftun, Paris`ten yeni dönmüştür. Oarada gördüğü adetleri ve kuralları, kendi ailesine öğretmeye çalışır. Görgü kuralları hakkında dersler verir. Ailesi her ne kadar istemese de ona uymak zorunda kalmaktadır.
Bir süre sonra Meftun, kızkardeşi Lebibe`nin, komşu köşkte oturan Mahir adlı bir gençle gezdiğini öğrenir. İki genç arasında gelip giden mektuplar, hizmeçi Eleni yardımıyla önce Meftun`un elinden geçmektedir. Daha sonra Meftun Mahir ile ilgili bilgiler edinir. Kızın babasının, çok zengin bir kişi olan Kasım Efendi olduğunu öğrenir.
Paraya çok düşkün olan Meftun, Kasım Efendi`nin kızıyla evlenmeyi aklına koyar. Annesi ve teyzesi, kızı istemeye giderler ve bir sonuç alamazlar. Bunun üzerine Meftun, başka yollar denemeye karar verir. Fransız dostu, Mösyö Mc Ferlan`a gider. Kasım Efendi`nin kızıyla evlenebilmesi için ondan yardım ister. Aslında Meftun`un kafasında Kasım Efendi`nin paralarına konmak vardır.
Bu arada Meftun Rabia`nın da Bedri adında bir gençle gezdiğini öğrenir. Kızların bu gizli gezilerine kızdığı halde Kasım Efendi`nin paraları uğruna ses çıkarmamaktadır. Raci ise buna çok kızmaktadır. Çöpkutusunda, bulduğu bir ilaç kutusu üzerinde araştırma yapar. Sonunda, kızlardan birinin hamile olduğunu öğrenir. Bunu Meftun`a söyler. Kızlarla konuşmaya karar verirler. Konuşma sonucu Rabia`nın gebe olduğu anlaşılır. Kızı ile yani Rabia`yı Meftun`la evlendirmek hayaliyle konuşmalarını dinleyen Teyze Vesile Hanım üzüntüsünden deliye döner. Tüm bunlar olurken Lebibe evden kaçar.
Meftun, bütün bu sıkıntılarla Mösyö Mc Ferlan`a gider. Mc Ferlan Meftun`un Kasım Efendi`nin kızı Edibe ile evlenebilmesi için çare bulmuştur. Meftun`un bir piyangodan yüklüce para kazandığı söylentisi etrafa yayılacak, parayı çok seven, cimri Kasım Efendi de kızını seve seve Meftun`a verecektir.
Lebibe ile Mahir evlenmiştir. Mc Ferlan`ın piyango hikayesi de gerçekten tutmuştur. Kasım Efendi kızını Meftun`la evlendirmeye razı olmuştur. Meftun da Ksım Efendi`nin kızı için istediği ağırlığı, ileride Kasım Efendi`nin servetine sahip olacağını düşünerek ödemiş ve Edibe ile evlenmiştir.
Rabia ise evin arap hizmetçisi Zarafet`ten gördüğü şekilde çoçuğunu düşürür. Bunu sadece Meftun, Raci, Lebibe ve Vesile Hanım bilmektedir. Bu olay diğerlerine “kanlı basur” olarak yansıtılır. Cahil bir kişi olan Azize Hanım hiçbir şeyden haberi olmayan yaşlı Şeküre Hanım`a gerçeği söyleyince, Şeküre Hanım bu şoka dayanamaz ve ölür.
Ölümün üzerinden iki yıl geçmiş, Meftun ve Lebibe çoluk çoçuğa karışmışlardır. Meftun`un alafrangalık hevesi ve evin kalabalıklaşması nedeni ile geçim sıkıntısı çekmeye başlamışlardır. Meftun hala Kasım Efendi`nin parasını ele geçirememiştir. Kasım Efendi de ne kızı Edibe`ye ne de oğlu Mahir`e para vermektedir.
Meftun, babasından mülk senetlerini getirmesini ister. Mahir bunu kabul etmez. Bunun üzerine Meftun başka yollar dener. Mahir`I alafranga eğlencelere, topluluklara götürmeye başlar. Mahir ise Mösyö Mc Ferlan`ın karısı Madam Mc Ferlan`a iyiden iyiye tutulmuştur. Bunu anlayan Meftun, Madam Mc Ferlan`dan Mahir`I ayartıp babasından istetmesini söyler ve anlaşma yaparlar.
Lebibe ve Edibe ise kocalarının taşkınlıklarından bıkmıştır. Sık sık kocalarıyla kavga etmektedirler. Köşkte düzenlenen bir baloda Lebibe, Meftun ile Mc Ferlan`ın Mahir için yaptıkları plana, kulak misafiri olur. Mahir`in gözü ise Madam Mc Ferlan`dan başkasını görmemektedir. İyice sarhoş olunca, Meftun`un babasının mülk senetlerini getireceğini söyler. Aslında bunu Madam Mc Ferlan`ın sevgisini kazanmak için yapmıştır.
Mahir, babasının mülk senetlerini alır. Kasım Efendi bunu farkedince oğlunu evlatlıktan reddeder. Lebibe ve Edibe de kocalarından göremedikleri ilgiyi başkalarında ararlar. Mahir de Madam Mc Ferlan ile Meftun arasındaki anlaşmayı öğrenmiştir. Buna dayanamayan Mahir, intihar eder.
Raci, ailenin başına gelen tüm bu felaketlerin nedeninin Meftun olduğunu bilmektedir. Meftun ise suçlanacak kişinin kendisi olduğunu anlayınca Paris`e geri döner. Meftun`un ihtiraslarının ve çevirdiği oyunların sonucu yıkılmıştır.
KİTABIN ANA FİKRİ: Batıdan etkilenmemeli ve kendi örf, adet, gelenek ve göreneklerimize sahip çıkmalıyız. Ayrıca para hırsı yüzünden kimseyi kandırmamalı ve sadece parayla mutluluğun olmayacağını bilmeliyiz.
KİTAPTAKİ ŞAHISLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ:
Meftun: Alafrangalığın aşırı etkisinde kalmış. Bu konudaki bilgileri de hep kitaplardan kaynaklanıyor. Taklitçi ve sahte fikirlere sahip. Parayı çok seviyor. Onu ilk önce züppe, batıyı her davranışına kaynak yapmış bir kişi olarak tanıyoruz. Sonra para hırsı onu sahtekar, bencil bir kişiliğe sokuyor. Sonunda yenilince de kaçıyor.
Raci: Ağabeyi gibi alafrangalığa meraklı değil. Dürüst bir kişi çıkarcı değil. Türk görgü ve ahlak kurallarına bağlı.
Şeküre Hanım: Yaşı ellinin üstünde, çok konuşkan, dalgın dedikoducu, Meftun`un hareketlerine kızan ve arkasından atıp tutan bir kişi.
Lebibe: Hassaslığı nedeniyle suçlamalara dayanamayan duygusal ve çekingen biri.
Rabia: Başlangıçta asi, terbiyeden yoksun görgüsüz bir kişi olarak görünüyor. Sonra duygusal, çabuk kapılan, kararsız, zavallı biri olarak beliriyor. Romanın sonunda ise karamsar, içine kapanık bir kişiliğe bürünüyor.
Edibe: Kendisine söylenen herşeye inanan bir kişi. Duygularını açığa çıkarmak istemiyor. Çekingen ve kendisini küçük görüyor.
Vesile Hanım: Dedikoducu, çocuklarını ve kendisini yaz, kış besledikleri halde Lütfiye Hanım`I kıskanıyor. Menfaatkar bir insan.
Lütfiye Hanım: Oğlu Meftun`un isteklerine pek ayak uydurmasa bile yine de onunla övünen, ailenin bütün kadınları gibi dedikoducu, meraklı bir kişi.
Mahir: Aslında dürüst bir kişi. Ama kolay kanan, zayıf bir kişiliği olan, duygularına hakim olamayan bir kimse.
Azize Hanım: Dedikoducu, cahil bir kadın. Aklına gelen herşeyi sonunu düşünmeden söylüyor.
Kasım Efendi: Cimri, kuralcı bir adam. Katı tavırları var. Herşeyden çok paraya önem veriyor. Para sevgisi, aile arası duygularını da yok etmiş.